فصل تابستان و گرمای بیش از اندازه همه را آزار می‌دهد، اما تأثیر گرما بر زنان باردار و جنین چیست؟ آیا گرمازدگی می‌تواند به کودکی که هنوز متولد نشده است آسیب برساند؟

جواب مثبت است. گرمازدگی یا همان بالا رفتن دمای بدن که به بروز کم‌آبی Dihydration بیانجامد، می‌تواند به اشکال مختلف بر سلامت جنین تأثیر منفی داشته باشد. شاید تا به حال شما هم گرمازدگی را تجربه کرده باشید، معمولاً در روزهای بسیار گرم و در اثر ماندن بیش از حد در آفتاب، نوعی گیجی یا سبکی در سر خود احساس می‌کنید، و در صورت ادامۀ این حالت، بعید نیست که به حالت غش بر زمین بیفتید. در مورد زنان باردار این وضعیت کمی پیچیده‌تر است، چون در این دوران تغییرات زیادی در چگونگی کنترل مایعات بدن و دمای آنها از سوی مغز انجام می‌گیرد، و واکنش‌های بدن زن باردار به گرما نیز از یک فرد عادی شدیدتر است.

شاید عجیب به نظر برسد، اما حادترین آسیب‌های دوران بارداری در اثر گرمازدگی به سه ماهۀ اول، و زمان بین 6 تا 8 هفتگی مربوط می‌شود. محققان دریافته‌اند که میان بالا رفتن غیرطبیعی بدن مادر در این دوره، و ریسک افزایش تولد نوزادان با مشکلات مغزی یا نخاعی ( از قبیل ناهنجاری‌ لولۀ عصبی یا اختلال اسپینا بیفیدا) ارتباط مستقیم وجود دارد. اگر چه این موضوع کاملاً به اثبات نرسیده است، اما پزشکان به زنان باردار توصیه می‌کنند که از قرار گرفتن در زیر آفتاب خودداری کنند، در صورت بروز تب‌های شدید فوراً به اورژانس مراجعه کنند یا از دراز کشیدن بیش از 10 دقیقه در وان آب داغ خودداری کنند.

مشکل دیگری که گرمازدگی برای زنان باردار ایجاد می‌کند، کم شدن آب بدن است. در زمان کم‌آبی، مغز هورمونی به نام وازوپرسین ترشح می‌کند. این هورمون را با نام هورمون کاهش ادرار نیز می‌شناسند که بخشی از سیستم دفاعی بدن برای بقا است، اما به دلیل شباهت به هورمون اوکسی‌توکسین می‌تواند برای زنان باردار خطرناک باشد. وجود اوکسی‌توکسین در بدن زنان باردار، باعث تحریک زهدان و ایجاد انقباض‌های متناوب می‌شود، و همین امر می‌تواند به زایمان پیش از موعد منجر شود. زایمان پیش از موعد که با خطر به دنیا آمدن نوزادان نارس و کم‌وزن همراه است، در حالت گرمازدگی که حجم خون و فشار پایین‌تر از حد نرمال است، می‌تواند خیلی خطرناک باشد.

آخرین خطری که در گرمازدگی زنان باردار را تهدید می‌کند، خطر افتادن بر زمین است، که به ویژه در اواخر سه ماهه دوم و اوایل سه ماهۀ سوم، به دلیل امکان ضربه خوردن به شکم و از دست رفتن مایع آمنیوتیک باید از آن پیشگیری شود.

به همین دلایل زنان باردار باید بیش از هر زمان مراقب باشند که به گرمازدگی دچار نشوند. پزشکان برای این منظور نوشیدن 10 تا 12 لیوان مایعات را در روز توصیه کرده‌اند، به علاوه بهتر است زنان باردار از مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین خودداری کنند، چون کافئین علاوه بر عوارض دیگری که بر جنین دارد، می‌تواند با افزایش ادرار خطر کم شدن آب بدن را افزایش دهد. همچنین خودداری از ورزش‌های سخت و دوری از قرار گرفتن زیر تابش مستقیم آفتاب در این دوران توصیه می‌شود.

 چگونه می‌توانید بفهمید که گرمازده شده‌اید؟

نشانه‌های عمومی گرمازدگی در بارداری عبارتند از:

• خشکی دهان

• خواب آلودگی

• سرگیجه

• یبوست

• سردرد

• عطش بیش از حد

زنان باردار می‌توانند با توجه به رنگ ادرار خود متوجه شوند که آیا گرمازده شده‌اند یا خیر. ادرار شفاف یا به رنگ زرد روشن طبیعی است، در حالی که ادرار به رنگ زرد تیره زنگ خطری است که از کم شدن آب بدن خبر می‌دهد و باید بلافاصله میزان مصرف مایعات را افزایش داد.